1.6.15. Cenazeye Niyet Bahsi

Cenaze namazına hazır olan kimsenin evvela cenazenin erkek veya kadın olduğunu bilmesi ve o sûretle niyet etmesi lâzımdır. Erkek olursa “Er kişi niyetine”, kadın ise “Şu kadın için duaya, Allah için namaza!” der; imâmla beraber tekbir getirerek el bağlar. Eğer cenazenin erkek veya kadın olduğunu bilmez veyahut öğrenmeye vakti olmaz ise “İmâmın namazını kıldığı şu cenaze için duaya!” diye niyet eder. Çocuk cenazesinde erkek veya kız çocuğu niyetiyle duaya iştirak eder. Erkek çocuk için “Şu oğlancık!” kız çocuk için “Şu kızcağız!” erkek veya kız çocuğu olduğunu bilemediği hâlde “İmâmın namazını kıldığı şu çocuk için duaya!” diye niyet eder ve erkek çocuk duası okur.

Fukahâ, musallinin bildiği kısa, uzun herhangi bir duayı okumasını tecviz etmiştir. İlk okunacak dua… اللَّهُمَّ سُبْحَانَكَ (Subhânek’allâhümme...) ve salâvat-ı şerifelerdir.

İlk tekbirde el kaldırmak sünnettir. Tekbir ise cenaze namazının şartıdır. Bundan sonraki üç tekbirde el kaldırılmaz. Bu üç tekbir namazın rüknûdur. Böyle kılınması eimme-i erbaanın mezhebidir. İcmâ bile var, denilmektedir. İkinci tekbirde salâvat-ı şerifeler (namazdaki salâvat) okunur. Bundan sonra üçüncü tekbir alınır. Erkek ve kadın olmalarına göre ayrı ayrı, ait oldukları dualar okunur. Çocuk olduğunda (çocuklar için) ayrıca okunur. Bunların duaları, erkek veya kız olmalarına göre okunur.

Son dualar da okunup tekbir alındıktan sonra iki tarafa selâm verilir. Hanefi meşâyihi, dördüncü tekbirden sonra رَبَّنَا آتِنَا اَللَّهُمَّ (Allâhümme Rabbenâ âtinâ...) duasını okuduktan sonra selâm verilmesinin müstehab olduğuna kâildirler. Diğer zâhiri rivâyete göre hiçbir dua okunmaz. Mezkûr namazdaki duaları bilemeyenler Kunut duasını okurlar.

Hanefi imâmlarından naklolunduğuna göre, Kunut duasını okuyamayanlar رَبَّنَا آتِنَا اَللَّهُمَّ (Allâhümme Rabbena âtinâ...) duasını okurlar veyahut سُبْحَانَ رَبِّكَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ (Subhâne Rabbike Rabbil izzeti ammâ yesifûn...) duası okunur. Bu duaların yalnız cenaze namazında değil, vitir namazında da -Kunut duasını okuyamayanlar için- Kunut duası yerine okunması câizdir. Şu kadar var ki, Kunut duası sünnettir. Hatta onu da okuyamayanlar اَللَّهُمَّ اغْفِرْلِي (Allâhümme ığfirlî) bazıları da ياَ رَبُّ ياَ رَبُّ ياَ رَبُّ (Yâ Rabb, Yâ Rabb, Yâ Rabb!) demek kâfidir, demişler.