3.1.1.4. Haccın Sünnetleri
Farz haccın sünnetleri şunlardır:
1- İhrama girerken gusletmek veya abdest almak. Bu yıkanma, yalnız temizlik maksadı iledir. Bundan dolayı hacc için ihrama girecek bir kadın adet görmekte veya lohusa ise temizlik için yıkanması sünnettir.
2- İhramın sünneti niyetiyle iki rekât namaz kılmak. Bu namazın ilk rekâtında “Kâfirûn” Sûresi’nin ve ikinci rekâtında “İhlâs” Sûresi’ni okumalıdır.
3- İhram için beyaz ve temiz iki parçadan ibaret örtüye bürünmek. Bunların yenisi ve beyaz renklisi, yıkanmışından ve başka renklerden daha iyidir.
4- İhramdan önce gülyağı gibi hoş koku sürünmek.
5- İhramdan sonra her seher vaktinde, her namaz kılışta, her yokuşa çıkışta ve inişte, her yolcu kafilesi ile karşılaşmada orta bir sesle üç defa telbiye getirmek (Lebbeyk Allâhümme Lebbeyk... demek).
6- Telbiyelerden sonra Peygamber Efendimize (sav) çokça salât ve selâm okumak.
7- Salât ve selâmdan sonra yüce Allah’a yalvarmak ve özellikle şu duayı okumak. النَّارِ وَ غَضَبِكَ مِنْ بِِكَ اَعُوذُ وَ الْجَنَّةَ وَ رِضَاكَ اسْأَلُكَ اِنِّى اَللَّهُمَّ (Allâhümme innî eselüke rıdâke vel cennete ve eûzu bike min ğadabike vennâr) “Ey Allah’ım! Ben senden rızanı ve cennetini dilerim. Gazabından ve ateşinden sana sığınırım.”
İmâm Muhammed’e göre, belli ve aynı duayı devamlı olarak yapmak, kalbin ince duygusunu giderir ve samimiyete aykırı olur. Bir alışkanlık hâlini alarak tam bir anlayışla yapılmamış bulunur. Onun için herkes dilediği şekilde dua etmelidir, bu müstahabdır. Bununla beraber Peygamber Efendimizden (sav) nakledilen duaları bereketlenme maksadı ile okumak güzeldir.
8- Mekke-i Mükerreme’ye girmek için yıkanmak ve gündüz vakti girmek, Kâbe’yi görünce dua etmek, Beytullah’ın önünde tekbir ve tehlilde bulunmak.
9- Afakî olanlar (Mîkat dışından gelenler) için kudûm tavâfı yapmak. Geç kalıp da Mekke’ye girmeden Arafat’a çıkanlardan bu kudûm tavâfı düşer.
10- Mekke’de bulundukça zaman zaman nafile olarak tavâf etmek.
11- Ziyaret tavâfında erkeklerin “ıztıba” etmeleri (Tavâfa başlamadan önce omuza alınan örtüyü sağ koltuğun altından geçirerek sol omuz üzerine atmaları).
12- Ziyaret tavâfının ilk üç şavtında erkeklerin “Remel” yapmaları (Adımlarını kısaltarak ve omuzlarını silkerek çalımlı bir şekilde yürümeleri). Bu hareket hacıların güç ve sağlamlığına bir işarettir.
Resûllullah (sav) Efendimizin kaza olarak yerine getirdikleri umre haccı esnasında Ashab-ı Kirâm’la beraber bu şekilde tavâf ederek, karşıdan seyreden ve Ashab-ı Kirâm’ın zayıf düştüklerini sanan Mekkelilere, Müslümanların kuvvet ve yiğitliğini göstermek istemişti. Peygamberimizin (sav) bu sünneti hâlâ uygulanmaktadır.
Bu Remel, kudûm tavâfında yapılabilirse de, ziyaret tavâfında yapılması daha faziletlidir. Veda tavâfında ise yapılmaz.
13- Safâ ile Merve arasında sa’y ederken oradaki iki yeşil direk (ışık) arasını erkeklerin koşarak geçmeleri ve sonra yavaşlamaları. Bu hızlı yürüyüşe “Hervele” denilir.
14- Zilhicce ayının yedinci günü öğle namazından sonra Mekke’de tek bir hutbe okunup insanlara hacc işlerini (menasiki) öğretmek.
15- Zilhicce’nin sekizinci günü, güneşin doğmasından sonra Mekke’den Minâ’ya çıkmak ve o gece Minâ’da kalmak. Minâ, Harem bölgesindedir.
16- Zilhicce’nin dokuzuncu günü, güneşin doğuşundan sonra Minâ’dan Arafat’a çıkmak.
Arafat’ta en büyük İslâm idarecisi veya onun görevlendireceği kimse, öğle namazı ile ikindi namazını birlikte olarak öğle vaktinde kıldırır. Zevalden sonra ve namazdan önce iki hutbe okur. İnsanlara Arafat ile Müzdelife’de bir müddet durup beklemelerini (vakfe yapmalarını) söyler ve hacc ile ilgili bazı bilgiler verir.
17- Kurban bayramının ilk gününde bir hutbe okumak ve haccın geri kalan görevlerini anlatmak. Bu hutbe ile beraber üç hutbe okunmuş oluyor.
18- Arafat ve Müzdelife’de kılınan namazlarda yalvarıp yakararak dua etmek ve gözyaşları dökmek veya döker gibi bir tavır takınmak. Hem kendisi, hem de ana-babası için ve bütün Müslümanlar için hayırlı dualar yapmak.
Arafat, Harem bölgesi dışında bulunan bir sahadır. Burada hacıların duruşu Cuma gününe rastlasa, Cuma namazı kılınmaz.
19- Güneşin batışından sonra Arafat’tan yavaş yavaş inmek. Müzdelife’ye varıldığı zaman gelip geçenlere engel olmamak için vadiden yüksekçe bulunup “Meş’ar-i Haram” denilen “Kuzah” tepesi yakınında konaklamak.
20- Bayram gecesi Müzdelife’de kalıp bayram sabahı Minâ’ya inmek. Nahr, (kurban kesme) günlerinde bütün yol eşyası ile beraber Minâ’da kalmak.
21- Minâ’da taşlar atılırken Minâ’yı sağa ve Mekke’yi sola almak. Sırasıyla önce Cemre-i Ulâ’yı, sonra Cemre-i Vüstâ’yı, daha sonra Akabe cemresini taşlamak ve bu son cemrede taşları aşağıdan yukarıya doğru atıvermek.
22- Taşlamaya ilk gün, güneşin doğması ile zevali arasında, diğer günlerde ise zeval ile güneşin batışı arasında başlamak.
23- Minâ’dan Mekke’ye acele inmek. İsteyen kimse için Zilhicce’nin onikinci günü güneşin batışından önce yola çıkmak. Güneşin batışına kadar beklemek günâhtır.
24- Minâ’dan Mekke’ye inerken Muhaseb ve Ebtah denilen düz bir yerde azıcık duraklamak.
25- Veda tavâfından ve iki rekât namazdan sonra Zemzem suyundan, Kâbe’ye bakarak ayakta kana kana içmek ve bu mübarek sudan başa ve bedene dökünmek.
26- Hacer-i Esved ile Kâbe kapısı arasında bulunan Mültezem isimli yere göğsünü ve yüzünü koyup sürüvermek.
27- Kimseye zahmet vermeksizin Kâbe’nin örtülerine yapışıp duada bulunmak. Kâbe içine girmek mümkün olunca, tam bir edeb ve hürmetle girip iki rekât namaz kılmak.
Kâbe’nin örtüsüne sarılmak, Mültezem’e sürünmek, Allah’ın rahmetine yakınlığın bir nişânıdır. Beytullah’a olan muhabbetin ve yüce Allah’ın mağfiretini ısrarla istemenin ve Vâcib Teâlâ Hazretlerine sığınmanın bir işaretidir.
28- Medine-i Münevvere’ye gidip Peygamber Sallallahu Aleyhi ve Sellem’i ziyaret etmek.
Haccın sünnetlerini terk eden faziletten mahrum kalır. Daha doğrusu günâh işlemiş olursa da, üzerine kurban kesmek gibi bir ceza gerekmez.
Şafiiler’e göre, Arefe gecesi Minâ’da kalmak sünnettir. Teşrîk (bayram) gecelerinde kalmak ise vâcibdir.